Kasztany przekwitają, maj dobiega końca, a co za tym idzie – kończą się matury. Rzecznik Praw Studenta w ostatnim czasie zauważając potrzebę wspierania maturzystów – przyszłych studentów – już w momencie decydowania się na studia a następnie w procesie rekrutacji, podjął inicjatywę zrealizowania projektu nastawionego na kontakt z licealistami, w celu rozwiania wszelkich wątpliwości związanych ze studiami jak również przedstawienia tego jak, kiedy i gdzie się rekrutować.
Projekt zostanie zrealizowany przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jednakże zanim się rozpocznie (w przyszłym roku szkolnym), już w tym artykule, chciałabym podjąć próbę odpowiedzi na najczęstsze Wasze pytania. W tym roku maturę zdawał mój brat, dzięki któremu na bieżąco wiem, jak ciężko jest czasami odnaleźć właściwe (bądź jakiekolwiek sensowne) odpowiedzi na niejasności związane z rekrutacją. Ponadto podkreślenia już na wstępie wymaga fakt, że im wcześniej znajdziecie odpowiedź, tym lepiej dla Was ponieważ niektóre kwestie rozwiązać można już na tym etapie, w którym nie dostępne są jeszcze wyniki matur.
Przy wyborze kierunku warto przede wszystkim zapoznać się z planem studiów, programem studiów oraz sylabusami, zawierają one bardzo przydatne informacje przedstawiające przedmioty, które będą na studiach obowiązkowe, te które będą fakultatywne jak również informację o egzaminach i zaliczeniach oraz ich rozłożeniu na poszczególne lata. Często zdarza się, że nazwa kierunku nie do końca pokrywa się z tym, czego tak naprawdę na kierunku będzie się nauczać. Aby zatem uniknąć rozczarowania oraz poczucia utraty czasu poświęconego na naukę, warto czas przed wynikami z matur poświęcić na zapoznanie się z programami studiów wybranych kierunków. Pomocna może w tym zakresie okazać się strona MNiSW http://www.wybierzstudia.pl na której w jednym miejscu umieszczone są bieżące dane (zaczerpnięte z systemu POL-on) przedstawiające kierunki w obecnej rekrutacji na Uczelniach Wyższych. Skomasowanie tych informacji w jednym miejscu pozwala uniknąć konieczności odwiedzania różnych stron odrębnych dla każdej z interesujących nas szkół. Osobom planującym rozpoczęcie studiów niestacjonarnych sugeruję zapoznać się również z harmonogramem zajęć obowiązującym w poprzednim (obecnym) roku akademickim – pamiętać trzeba bowiem, że zdarzyć się może sytuacja, iż część zajęć realizowana będzie nie w weekendy, a w piątki czy pozostałe dni robocze. Obecnie przepisu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym regulując kwestię studiów niestacjonarnych nie nakładają obowiązku realizowania zajęć w trybie weekendowym a jedynie odnoszą się do różnic regulujących kwestie kształcenia. Aby zatem dobrze wybrać kierunek i uczelnię – w szczególności tę niepubliczną – niezbędne jest dokładne zapoznanie się z tego rodzaju dokumentami.
Po wyborze kierunku zwrócić uwagę należy także na terminy rekrutacji – są one różne zarówno na kierunkach, jak i na uczelniach, zatem zawsze, przy każdym kierunku osobno, trzeba dokładnie zapoznać się z terminarzem rekrutacji dostępnym w systemie elektronicznej rekrutacji na studia bądź na stronie uczelni w zakładkach poświęconym kandydatom. Terminy są ważne, ponieważ ich niedotrzymanie skutkować może nieuwzględnieniem kandydatury w postępowaniu rekrutacyjnym. Warto również jeszcze przed wynikami z matur uzupełnić te dane w systemie, które już są nam znane. Ułatwi to w późniejszym terminie – gdy systemy zapewne będą dosyć obciążone – wprowadzenie wyłącznie brakujących wyników z matur.
Uczelnie (zazwyczaj) planują kilka tur rekrutacji, które jednak nie są równe z kilkoma odrębnymi rekrutacjami. Tury rekrutacji (pierwsza, druga, trzeci lista zakwalifikowanych) oznaczają, że pula osób, która zadeklarowała chęć studiowania na danym kierunku jest brana pod uwagę w kilku turach rekrutacji – do momentu wyczerpania limitu miejsc na kierunku. Na tym etapie nie można „dopisać się” w trakcie postępowania rekrutacyjnego, na kolejną turę czyli np. pierwsze podane wyniki obejmują 50 osób ze 150 deklarujących chęć studiowania na tym kierunku. Dokumenty złożyło 30, więc w drugiej turze kolejne 20 osób dostaje informację o „zakwalifikowaniu się”. Natomiast druga rekrutacja oznacza odrębne, drugie postępowanie rekrutacyjne, do którego przystąpić mogą osoby, które nie zapisały się na pierwszą rekrutację np. z tego względu, iż poprawiały maturę bądź zamierzały podjąć studia na innej uczelni/kierunku. Druga rekrutacja zazwyczaj uruchamiana jest w sierpniu/wrześniu i obejmuje nie wszystkie pierwotnie dostępne na danej uczelni kierunki. Pozostając w tematyce rekrutacji zauważyć należy, że różne są również jej rodzaje. Po pierwsze rekrutacja może być oparta na konkursie świadectw co oznacza, że brane będą pod uwagę konkretne wyniki matur z konkretnych przedmiotów – których wykaz znajduje się zawsze w opisie zasad rekrutacji na dany kierunek – z odpowiednim przeliczeniem punktowym na poziom podstawowy i rozszerzony matury. W tym wypadku na studia zakwalifikują się osoby z punktami od najwyższych do momentu wyczerpania limitu. Dlaczego zatem uczelnie nie podają tzw. progów punktowych? Ponieważ nigdy nie wiadomo ile punktów będzie miała ostatnia osoba na liście zakwalifikowanych – zależy to bowiem wyłącznie od tego, jak kształtują się wyniki matur w danym roku i jak wysokie będą wyniki osób przystępujących do postępowania rekrutacyjnego. Dlatego też, nawet jeżeli zauważycie dosyć wysoki próg w roku poprzednim (jeżeli były opublikowane oficjalnie) to nie należy niepotrzebnie się zamartwiać. Średnia matur z poszczególnych przedmiotów może bowiem, w roku obecnym, być inna. Drugi rodzaj postępowania rekrutacyjnego z którym możemy się spotkać to tzw. rekrutacja otwarta, gdzie nie ma wyników postępowania rekrutacyjnego, a postępowanie odbywa się według zasady prior tempore potrior iure do momentu wyczerpania miejsc, z tym jednak zastrzeżeniem, że oczywiście dokumenty mogą złożyć jedynie osoby z pozytywnym wynikiem egzaminu. Nie trzeba zatem czekać na listę zakwalifikowanych, a jedynie po uzupełnieniu konta w systemie elektronicznej rekrutacji, dokonaniu opłaty rekrutacyjnej, złożyć dokumenty w wyznaczonym czasie i miejscu.
Kontynuując, skoro wiemy już, czym jest rekrutacja i jak może wyglądać, przejść należy do momentu, w którym przedstawione zostaną pozytywne wyniki o zakwalifikowaniu się na studia (bądź rozpoczyna się czas składania dokumentów w rekrutacji otwartej). Ważne jest w tym momencie, aby przestrzegać wyznaczonych terminów składania dokumentów – jeżeli zakwalifikujecie się na jeden kierunek, inny jednak niż ten „wymarzony” to warto mimo wszystko złożyć dokumenty, aby zapewnić sobie miejsce na kierunku, który był drugim czy trzecim priorytetem. W razie zakwalifikowania się w drugiej bądź trzeciej turze na ten kierunek, który najbardziej Was interesował, dokumenty z dotychczasowego kierunku możecie wycofać i „przenieść” je na ten kierunek, który Was najbardziej interesuje, a na który dostaliście się z drugiej czy trzeciej listy. Ważne – uczelnia sama dokumentów nie przeniesie, musicie złożyć je sami bądź przez osobę właściwie upoważnioną.
Jak upoważnić kogoś do złożenia dokumentów? Szczegółowe przepisy w tym zakresie znajdziecie również w systemie elektronicznej rejestracji na studia – jeżeli nie, to zawsze najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest upoważnienie notarialne (koszt. Ok25-30zł) do dokonywania wszelkich czynności w postępowaniu rekrutacyjnym prowadzonym na Uczelni/Uczelniach … , w tym w szczególności do składania dokumentów oraz rezygnacji ze studiów. Pamiętać należy, że obecnie studia stacjonarne, w języku polskim, na uczelniach publicznych są bezpłatne bez względu na liczbę kierunków które podejmiemy. Jeżeli jednakże zdecydujecie się na udział w rekrutacji na kilka kierunków (nawet na tej samej uczelni/wydziale)to co do zasady za każdym razem należy osobno opłacić opłatę rekrutacyjną (inne zasady w tym zakresie mogą być podane wprost w ogłoszeniach rekrutacyjnych).
Kończąc – gdy zostaniecie oficjalnie zakwalifikowani i złożycie dokumenty na wymarzony kierunek, czego szczerze Wam życzę, należy pamiętać, że status studenta otrzymacie dopiero w chwili immatrykulacji (uroczystego rozpoczęcia) i złożenia ślubowania. Warto podkreślić, że w świetle ustawy istnieje obligatoryjność dokonania tych czynności, więc do czasu wypełnienia tego obowiązku, pomimo iż będziecie już przyjęci na studia, nie możecie jeszcze korzystać ze zniżek na komunikację publiczną ani korzystać z różnego rodzaju świadczeń pomocy materialnej i innych „przywilejów” studenckich. Konieczne jest również podpisanie z uczelnią umowy o odpłatności za studia. Jej niezawarcie może być przesłanką do skreślenia z listy studentów. Warto jednak zapoznać się ze stronami uczelnianymi, które dedykowane są pomocy materialnej, w celu poznania dostępnych na uczelni rodzajów świadczeń, terminami składania dokumentów oraz ich wykazami. Świadczenia socjalne wymagają dokumentów, które najlepiej skompletować już we wrześniu. Również szukanie właściwego miejsca zamieszania czy stancji lub akademika, należy rozpocząć odpowiednio wcześniej. W przypadku stancji bądź wynajętego mieszkania, szczególnie należy zawrócić uwagę na zawieraną umowę. Należy pamiętać, aby regulowała ona przede wszystkim obowiązki najemcy i wynajmującego oraz kwestie finansowe i terminy wypowiedzenia dla każdej ze stron. Pozwoli to na uniknięcie późniejszych niejasności.
W razie wątpliwości czy problemów z rekrutacją zawsze możecie napisać do Biura Rzecznika Praw Studenta przez Biuro Rzecznika Praw Studenta www.helpdesk.psrp.org.pl .
