Praca w czasie studiów – rodzaje umów, opodatkowanie i składki ZUS

Studenci coraz częściej podejmują pracę na podstawie różnych umów, aby dorobić w trakcie studiów na swoje utrzymanie. Starając się o pracę często słyszymy sformułowania “kwota netto”, “kwota brutto” lub “całkowity koszt”. Wpływ na te kwoty mają składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (potocznie nazywane “składkami ZUS”) oraz zaliczki na podatek dochodowy.

W niniejszym artykule postaramy się wskazać najpopularniejsze rodzaje umów, na podstawie których wykonywana może być praca oraz czy w przypadku studentów muszą być od nich odprowadzane składki lub zaliczki na podatek dochodowych. Warto pamiętać, że o rodzaju umowy decyduje jej przedmiot i charakter wykonywanej pracy, a nie sam tytuł umowy. Zacznijmy jednak od krótkiego wyjaśnienia przywołanych pojęć:

• kwota netto – inaczej wynagrodzenie “na rękę”, czyli kwota, którą pracodawca wypłaci pracownikowi, po odprowadzeniu danin publicznych, tj. zaliczki na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne;

• kwota brutto – to wynagrodzenie wpisywane najczęściej do umowy, z niego pracodawca potrąca i odprowadza do ZUS oraz Urzędu Skarbowego należne od pracownika daniny publiczne;

• całkowity koszt – to kwota, którą pracodawca poniesienie zatrudniając pracownika. Część składek na ubezpieczenie społecznych nie jest potrącanych z wynagrodzenia, a ponosi je bezpośrednio pracodawca, stąd całkowity koszt zatrudnienia pracownika może być wyższy niż umówiona kwota brutto.

1. Umowa o pracę

Umowę o pracę stosuje się w przypadku stałego zatrudnienia. W tym wypadku pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z umową o pracę wiąże się największe bezpieczeństwo pracownika i przywileje – w przypadku choroby pracownik otrzyma zasiłek chorobowy, ma prawo do urlopu. Ten rodzaj umowy najtrudniej wypowiedzieć (w przypadku umowy o pracę na czas określony – umowę trzeba wypowiedzieć z odpowiednim wyprzedzeniem, zaś w przypadku umowy na czas nieokreślony – pracodawca może ją wypowiedzieć tylko z określonych przyczyn). Warto pamiętać, że umowa rozwiązuje się dopiero z upływem okresu wypowiedzenia. W przypadku umowy o pracę należy opłacić składki  na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, niezależnie od statusu studenta. Zatem pod względem odprowadzanych składek sytuacja studenta nie różni się od innych pracowników. Natomiast dochody osoby do 26 roku życia są zwolnione z podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Co oznacza, że do 26 roku życia nie zapłacimy podatku dochodowego. Jeśli dochód przekroczy kwotę 85 528 zł to podatek odprowadzić należy tylko od wynagrodzenia przekraczającego powyższą kwotę. Pamiętać należy, że każdorazowo przy zawieraniu umowy o pracę student zostaje wyrejestrowany z ubezpieczenia rodziców i po zakończeniu umowy o pracę, rodzice powinni studenta ponownie zgłosić u swojego pracodawcy do ubezpieczenia. Jeśli o tym zapomnimy, w przypadku wizyty u lekarza może się okazać, że jesteśmy nieubezpieczeni.

2. Umowa zlecenia

Umowa zlecenia to jedna z umów cywilnoprawnych regulowanych w Kodeksie Cywilnym, poprzez którą zobowiązujemy się dokonać określone czynności na rzecz dającego zlecenie. Umowa zlecenia wiąże się z mniejszą ochroną prawną, a także nie daje prawa do płatnego urlopu. Studenci do 26 roku życia są zwolnieni z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ponadto dochody osoby do 26 roku życia są zwolnione z podatku dochodowego do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Co oznacza, że student do 26 roku życia w przypadku umowy zlecenia nie odprowadza żadnych danin publicznych, a kwota brutto umowy jest tożsama z kwotą, którą otrzyma na konto (kwotą netto).

3. Umowa o dzieło

Umowa o dzieło to również umowa cywilnoprawna regulowana w Kodeksie Cywilnym. W wyniku realizacji umowy o dzieło powinno powstać określone dzieło np. tekst, grafika, program itp. Od umów o dzieło nie odprowadza się składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, z wyjątkiem sytuacji, gdy zawieramy umowę z naszym pracodawcą (u którego jesteśmy zatrudnieni na umowę o pracę). Od umowy o dzieło należy natomiast odprowadzić zawsze zaliczkę na podatek dochodowy, bowiem w tym przypadku nie ma zastosowania wspomniane wcześniej zwolnienie dla osób do 26 roku życia.

Reasumując: