Wiesz więcej! Szczepienia przeciwko grypie

Mówiąc o szczepieniach przeciwko grypie, należy poznać samą chorobę, w celu zrozumienia mechanizmu działania szczepionki oraz konieczności stosowania jej do roku. Grypa jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego wywołaną u człowieka przez wirusa grypy typu A i B. Typ pierwszy dzieli się dodatkowo na różne podtypy, w zależności od konfiguracji 2 białek na jego powierzchni – hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N), które często ulegają mutacji. Wirus grypy atakuje głównie komórki tworzące nabłonek dróg oddechowych, doprowadzając do ich śmierci. Choroba objawia się gorączką powyżej 38 st. C, dreszczami, bólem głowy, mięśni, stawów, złym samopoczuciem i kaszlem. Często dochodzi do ciężkich powikłań pogrypowych, związanych m.in. ze zniszczeniem nabłonka dróg oddechowych i rozwojem infekcji bakteryjnej – zapalenia płuc i oskrzeli oraz zapaleniem ucha środkowego, mięśnia sercowego, zaostrzeniem chorób przewlekłych. Okres wylęgania grypy wynosi 1-4 dni, a wirusem zarazić możemy się drogą kropelkową, przy bezpośrednim kontakcie, drogą powietrzną oraz ze skażonych powierzchni, czyli pośrednio.

Grypy nie należy mylić z przeziębieniem, czyli chorobą związaną z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok, powodowaną wieloma wirusami, a najczęściej rynowirusem. W grypie występuje o wiele wyższa gorączka oraz bóle głowy, rzadziej towarzyszy chorobie katar, drapanie w gardle oraz kichanie. Odróżniając od tych dwóch chorób COVID-19, należy pamiętać o dusznościach, które przy zakażeniach SARS-CoV-2 są bardzo częste.

W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciwko grypie, dwie inaktywowane oraz jedna żywa – donosowa. Pierwsza inaktywowana zawiera rozszczepione wiriony wirusa (typ „split”), druga natomiast zawiera jedynie białka powierzchniowe, wspomniane wcześniej – hemaglutyniny i neuroaminidazy. Wszystkie szczepionki zawierają antygeny 4 szczepów i rekomendowane są przez WHO, zgodne z ich zaleceniami. Do namnożenia wirusa używa się białka kurzych jaj, dlatego też osoby uczulone na kurze jaja nie powinny przyjmować szczepionki. Substancjami pomocniczymi w szczepionkach są m.in.: sole sodu, potasu, fosforu, magnezu, woda – w ilościach różnych dla poszczególnych szczepionek.

Wirus jest wysoce zmienny i często mutuje, czego efektem jest konieczność przyjmowania szczepionki w każdym sezonie epidemiologicznym. Mutacje dotyczą białek powierzchniowych wirusa, zależnych od jego typu. Sprawia to, że zachorowanie na grypę czy też przyjęcie pojedynczej dawki szczepionki nie daje nam odporności na całe życie. Również badania wskazują na stopniowy spadek przeciwciał w organizmie człowieka, co tylko potwierdza fakt konieczności regularnego szczepienia się przeciwko grypie, najlepiej w każdym sezonie epidemiologicznym.

Na podstawie badań eksperci wskazują, że najlepszym okresem na szczepienie przeciwko grypie jest jesień, od września do końca grudnia. Czas potrzebny na wykształcenie odporności to ok. 3-4 tygodni, a utrzymuje się ona przez okres ok. 6 miesięcy. Szczepiąc się w tym okresie, uzyskamy odporność na szczyt zachorowań, który występuje mniej więcej od początku stycznia do końca marca. Zaszczepić się należy w optymalnym terminie, przed stwierdzeniem wzrostu i szczytu zachorowań.

Od 23 listopada br. każda osoba pełnoletnia ma prawo zaszczepić się za darmo przeciwko grypie. Wcześniej do bezpłatnego szczepienia dostęp mieli m.in.: seniorzy, nauczyciele, żołnierze oraz osoby związane ze służbą zdrowia. Należy zgłosić się do dowolnego punktu szczepień i umówić się na konkretny termin. Nie potrzebujemy do tego recepty ani skierowania.

Każdy powinien się zaszczepić przeciwko grypie, a w szczególności:

dzieci z wrodzonymi wadami serca;
dzieci przewlekle chore (powyżej 6 miesiąca życia, m.in.: zakażone wirusem HIV, chore na schorzenia immunologiczne, ostrą białaczkę limfoblastyczną, z pierwotnymi niedoborami odporności);
osoby starsze i dorośli z chorobami przewlekłymi (m.in.: astma, choroba wieńcowa, zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, niewydolność układu krążenia);
kobiety w ciąży lub te, które ciążę planują;
osoby po transplantacji narządów, z nowotworami układu krwiotwórczego, z obniżoną odpornością;
dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym;
seniorzy i osoby przebywające m.in. w domach spokojnej starości;
pracownicy ochrony zdrowia.

Kto nie powinien przyjmować szczepionki:

Inaktywowanej:

osoby uczulone na białka jaja kurzego lub inne składniki szczepionki;
osoby z chorobą przebiegającą aktualnie z gorączką;
osoby z zespołem Guillain-Barre (stwierdzona w ciągu 6 tygodni od poprzedniego szczepienia).

Żywej:

osoby uczulone na białka jaja kurzego lub inne składniki szczepionki;
osoby z chorobą przebiegająca aktualnie z gorączką;
kobiety w ciąży;
osoby z ciężkimi zaburzeniami odporności;
osoby przyjmujące salicylany.

Należy pamiętać, że o podaniu szczepionki decyduje lekarz i to on prowadzi klasyfikację do szczepienia. To lekarz analizuje stan chorego i stwierdza, czy istnieją przeciwwskazania do przyjęcia szczepienia.

Dlaczego warto zaszczepić się przeciwko grypie w czasie pandemii COVID-19?

Szczepienia zapobiegają zachorowaniom nawet w 70% w grupie osób poniżej 65 roku życia.
Unikając zachorowania na grypę, unikamy również ciężkich powikłań.
Oba wirusy atakują drogi oddechowe i są groźne dla osób z grupy ryzyka, czyli osób starszych, chorych z cukrzycą, chorobami płuc, niewydolnością serca, a szczepienie pozwoli na zwiększenie ochrony tej grupy.
Przy wzroście zachorowań na COVID-19 brakuje miejsc w szpitalach, co może stanowić problem przy hospitalizacji osób, chorujących na grypę.
Obie choroby w początkowych fazach manifestują się w podobny sposób, dzięki szczepieniom przy diagnostyce COVID-19 można już na początku wykluczyć grypę.
Osoby, które szczepią się regularnie, mają szansę na łagodniejszy przebieg chorób infekcyjnych.

Bibiliografia: