Uważaj na bezzasadne lub przedawnione roszczenia

Justyna RokitaW ostatnim czasie do Rzecznika Praw Studenta, w związku z pismami wysyłanymi przez kancelarie windykacyjne, napływa duża liczba zgłoszeń dotyczących przedawnienia roszczeń z tytułu zawartej umowy student-uczelnia. Większość zgłoszonych problemów dotyczy sytuacji, w której kancelarie windykacyjne domagają się zapłaty niebagatelnych kwot, z tytułu archiwizowania nieodebranych z Uczelni dokumentów. Dochodzone roszczenia dotyczą sytuacji na przestrzeni ubiegłych 8-12 lat z tytułu zawartych umów student-uczelnia, regulujących kwestię ponoszenia opłat za archiwizację dokumentów bądź opierają się na bezzasadnie naliczonych tj. bez właściwej podstawy prawnej, przez Uczelnię opłat.

W sytuacji, w której otrzymacie Państwo list od kancelarii windykacyjnej czy Uczelni, wzywający Państwa do zapłaty określonej kwoty z tytułu archiwizacji nieodebranych z Uczelni dokumentów należy przede wszystkim ustalić podstawy dochodzonego roszczenia. W tym miejscu zwracam Państwa uwagę na to aby – przez nieuwagę bądź nie do końca ostrożne zachowanie – nie doprowadzić do uznania dochodzonego roszczenia, którego można dokonać m.in. przez uznanie roszczenia w rozmowie telefonicznej (nagrywanej), w zamiarze mającej wyjaśnić powstanie zadłużenia, bądź skierowanie pisma zwrotnego z prośbą o rozłożenie długu na raty.  Uznanie roszczenia powoduje niebagatelny skutek w postaci przerwania biegu przedawniania, zgodnie bowiem z art. 123  § 1 pkt 3. Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje.

Aby Uczelnia (czy firma windykacyjna) mogła dochodzić roszczenia powstałego z tytułu zawartej umowy – w przypadku gdy umowa ta zawiera klauzule dotyczące ponoszenia opłat za „archiwizowanie dokumentów” – roszczenie to, musiało stać się wymagalne tj. z zawartej umowy powinno wynikać nie tylko samo zobowiązanie do  uiszczenia takiej opłaty, ale również jej wysokość oraz termin wymagalności. Zgodnie z poglądem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 lipca 2011 r. III SK 6/11: „Skoro zatem przepis art. 160 ust. 3 ustawy nakazuje uczelniom określić w umowie zawieranej ze studentem warunki odpłatności za “studia”, to przepis ten należy interpretować w taki sposób, że umowa powinna precyzować za jakie świadczenia ze strony uczelni, w jakich okolicznościach i w jakiej wysokości student będzie zobowiązany ponosić opłaty.”

Moment wymagalności roszczenia, tj. moment w którym Uczelnia mogła zacząć żądać od Studenta czy Absolwenta naliczonej opłaty (np. każdy pierwszy dzień roku kalendarzowego, następującego po roku kalendarzowym za który została naliczona opłata archiwizacyjna/w przypadku klauzul umownych regulujących kwestię naliczania takich opłat za każdy rok przechowywania dokumentacji/). Zgod­nie z art. 455 k.c., jeżeli ter­min speł­nie­nia świad­cze­nia nie jest ozna­czony ani nie wynika z wła­ści­wo­ści zobo­wią­za­nia, świad­cze­nie powinno być speł­nione nie­zwłocz­nie po wezwa­niu dłuż­nika do jego wyko­na­nia (zobo­wią­za­nie bez­ter­mi­nowe), należy jednak podkreślić, że w przypadku opłat wynikających z umów student-uczelnia każda nałożona na studenta opłata powinna mieć wskazany termin jej wymagalności tj. termin zapłaty bądź sposób jej naliczania.

Usta­le­nie momentu wyma­gal­no­ści jest istotne dla okre­śle­nia początku biegu przedaw­nie­nia rosz­cze­nia.  Zgod­nie z art. 160a ust. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o Szkolnictwie wyższym Roszczenia wynikające z umowy przedawniają się z upływem trzech lat. Na podstawie art. 32 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 5 września 2014 r.). Do umów w sprawie warunków odpłatności za studia lub usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 160a ust. 7 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Do umów zawartych z uczelniami niepublicznymi przed 2014 r. zastosowanie znajdują zastosowanie tzw. ogólne terminy przedawniania określone w Kodeksie Cywilnym (3 lata dla świadczeń okresowych oraz związanych w prowadzeniem działalności gospodarczej).

Mając na uwadze całość przytoczonych argumentów, w sytuacji w której Uczelnia bądź firma windykacyjna zażąda spłaty zadłużenia, w pierwszej kolejności należy sięgnąć do zawartej umowy w celu sprawdzenia wymienionych w niej opłat a następnie odesłać odpowiedź zawierającą informacje o bezzasadności roszczenia lub o jego przedawnieniu.

W razie jakikolwiek wątpliwości w przedstawionej materii lub w potrzebie doradztwa w skonstruowaniu odpowiedzi na otrzymane wezwanie do zapłaty mogą Państwo zgłaszać się do Biura Rzecznika Praw Studenta dostępnego pod adresem: www.helpdesk.org.pl