Uniwersytet Mikołaja Kopernika i Fundacja Court Watch Polska zapraszają na konferencję “Udział obywateli i społeczeństwa obywatelskiego w wymiarze sprawiedliwości” 26-27 września, 2019. W wielu krajach obywatele mają znaczne możliwości uczestniczenia w pracy wymiaru sprawiedliwości, czy to jako sędziowie pokoju, członkowie ławy przysięgłych lub sędziowie niezawodowi – ławnicy. Inne kraje – takie jak Rosja w 1993 roku czy Japonia w 2009 roku – niedawno postanowiły wzmocnić obecność obywateli w sądach, wprowadzając (lub przywracając) instytucję ławy przysięgłych.
Od lat 80. XX wieku rozwijają się: podejście nastawione na rozwiązywanie problemów w wymiarze sprawiedliwości (ang. problem-solving justice), sprawiedliwość terapeutyczna i naprawcza, skutkując różnymi formami współpracy pomiędzy sądami a zewnętrznymi interesariuszami – takimi jak władze lokalne, naukowcy i organizacje pozarządowe. Badacze i praktycy przekonująco udokumentowali korzystny wpływ takich inicjatyw na społeczną legitymację sądownictwa i zaufanie obywateli do sądów.
Celem konferencji jest omówienie doświadczeń tych krajów, w których takie praktyki zostały dobrze ugruntowane, w celu wyciągnięcia wniosków dla tych krajów, które dopiero niedawno zwiększyły – lub rozważają zwiększenie – roli obywateli w zarządzaniu wymiarem sprawiedliwości. To doświadczenie może być szczególnie przydatne dla Polski (kraju gospodarza konferencji), gdzie w chwili obecnej rozważane jest ponowne wprowadzenie sędziów pokoju.
Główne tematy konferencji to:
- Formy i zakres uczestnictwa obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości – zarówno z perspektywy historycznej, jak i współczesnej (obejmującej najnowsze propozycje reform mających zwiększać rolę obywateli – np. sędziów pokoju);
- Wymagania kwalifikacyjne i metody wyboru sędziów niezawodowych;
- Sędziowie niezawodowi a prawo do sprawiedliwego procesu;
- Sędziowie pokoju i ławy przysięgłych.